Aldığım Hispanik Kültürü dersi her geçen gün bana daha fazla şey katıyor. Hep merak ettiğim soruların cevabını buluyorum. İspanyolların, Portekizlilerin hatta Güney Amerikalıların neden iki tane soyadı var? Bunun kadın haklarıyla filan hiçbir ilgisi yok, ekşide baktım hiç kimse bundan bahsetmemiş….
Olayın dayanağı aslında gerçekten çok korkunç. 15.yy sonlarında Kastilyalı Isabel’in ve Aragonlu Ferdinand’ın evlenmesinden sonra ülke içinde hızla bir temizlik başladı. Ne temizliği? Din temizliği… Müslümanlar ve Yahudiler hızla ülkeden çıkarılmaya başlandı… Peki, bir insanın Yahudi olup olmadığını nasıl anlayacaklardı? Yahudilik anneden geçen bir kavram. Bir kişinin soyadına anne soyadı da eklendiğinde açık bir şekilde Yahudi kanı taşıyor mu taşımıyor mu görülebiliyordu. Yani kişinin dini kimliğini tespit etmek için kullanılan bir araçmış bu çift soyad! Ne kadar zalimce değil mi… Ayrıca öyle ki, Hrisiyanlığa dönen ”dönme” denilenlerin bile gözünün yaşına bakmamışlar… Engizisyon mahkemeleri hepsinin icabına bakmış…
organizasyonlar, isimler değişiyor, düzen hiç değişmiyor.
Sefaradların o dönem engizisyondan kaçmak için soyadlarını değiştirdiklerini ve hristiyanlığı çağrıştıran Santiago gibi soyadları aldıklarını duymuştum. Ama çift soyadı zorunluluğunun reconquistadan sonra başladığını bilmiyordum.
Şimdi soyadları ile bana garip gelen birkaç durum var: Bir, bu adamların başbakanının tam adı: José Luis Rodríguez Zapatero. Ama herkes Señor Zapatero diyor. Señor Rodríguez demesi gerekmez mi?
Bir de José María Álvarez del Manzano y López del Hierro diye bir politikacı var. Hayır, aynı evde oturan dört kişi değiller, tek adam. Peki bu adam diyelim; Pilar de Ramirez Rodriguez diye bir kadınla evlendi. Çocuğun soyadı ne olur? :S
P.S Bu yorumu yazmak için hendek atladım. Blogspot ile ilişkini gözden geçirmelisin :)
Öyleymiş ben de çok şaşırdım!
Ben o durumu hemen öğrendim, Perulu arkadaşım dedi ki, her zaman çift soyadını söylüyorlar , ben hep Rodriguez Zapatero diye duydum dedi, imzası da J.Zapatero onu sordum, bu kişisel tercihi dedi. Sonra Peru’da evliliklerde soyadı değişebiliyormuş, aynen ”de” eki alarak. Ama İspanya’da değişmiyor diye biliyorum. Ve Portekizlilerde dizi olarak ilk önce anne soyadı sonra baba soyadı geliyor onu biiyorum. Açıkçası ben de sana yorum yapmak için hendek atladım. Daha önce biri tumblr ı tavsiye etti aman kalsın başka yere geçmek zor :)
Şimdi bazıları bakımından doğru; biz yabancılar yanlış söylüyoruz. Mesela Gabriel García Márquez’e Márquez diyoruz; onlar Garcia Marquez diyor. Ama bazılarına onlar da yalnız annesinin soyadıyla hitap ediyor sanki. Vallahi işte Zapatero’ya El Pais, sadece Zapatero diyor hep. Diğer gazeteleri okumadığım için bilmiyorum. Aklıma da “adamın babası ile bir sorunu var, ismini kullanmıyor herhalde” diye geliyordu. Bu “de” konusunda da kafamı karıştıran, hem annede hem babada “de” li soyadı varsa n’olucağı. İkisi de kullanılırsa kulağa çok saçma geliyor. Evet iş Portekizlilere gelince daha da karışıyor gibi. Tabi Katalanların ki de öyle. Aklıma Barselona’da yaşadığım bir şey geldi. Şimdi bu Katalanların bizim “Yılmaz” gibi çok kullandığı “Puig” diye bir soyadı var. Orda meslektaşlarla konuşuyoruz; Mir Puig isimli ünlü bir cezacılarından bahsedecek oldum. Ben hep olduğu gibi Puig diyorum, bunlar sırıtıyor. Meğer “Punch” diye okunurmuş meret. Bu da böyle bir anımdı :)